Als je in Spanje woont en/of de taal spreekt en vaak in het land komt is het je misschien wel eens opgevallen, het gebruik van het woord “leche” oftewel melk. Uiteraard is dat het woord voor de vloeistof afkomstig van de koe of ander dier maar ook een woord dat veel gebruikt wordt in populaire Spaanse uitdrukkingen. Voor niet-Spanjaarden is het gebruik van “leche” vaak erg verwarrend en begrijpt men niet zo goed wat de Spanjaard daarmee bedoelt. Daarom een korte uitleg en omschrijvingen van de meest gebruikte “leche” uitdrukkingen.
De Spaanse Real Academia Española (RAE) of in het Nederlands de Koninklijke Spaanse Academie is verantwoordelijk voor het reguleren van de Spaanse taal en geeft aan het woord “leche” negen betekenissen maar daarnaast ook meer dan 40 vertakkingen of uitdrukkingen met het woord “leche” als onderdeel. “Leche” is dus veel meer dan melk alleen en dat zorgt soms bij buitenlanders voor verwarring. “Leche” kan namelijk ook een cosmetisch product zijn, een vulgaire manier om te verwijzen naar sperma, een klap in het gezicht en zelfs veel geluk betekenen.
Deze voorliefde voor uitdrukkingen die “leche” gebruiken roept de vraag op: waarom zijn de Spanjaarden taalkundig geobsedeerd met melk? Zelfs de experts weten dat niet helemaal zeker maar wat wel opvalt is dat bijna alle uitdrukkingen met het woord “leche” erin op een vulgaire manier gebruikt worden en hoofdzakelijk gebruikt worden in de spreektaal, dus niet in de schrijftaal. Volgens één expert heeft de verwijzing van het woord melk zelfs te maken met de moedermelk en de band die iedereen daarmee heeft, maar dat is wellicht iets te ver gezocht al kan hij gelijk hebben.
Enkele voorbeelden
Hieronder staan slechts enkele van de meer dan 40 mogelijkheden om “leche” in een uitdrukking te gebruiken. In bijna alle gevallen kan het woord “leche” overigens ook vervangen worden voor het woord “hostia”, de hostie die binnen de Rooms-katholieke Kerk gebruikt wordt. Waarom dat woord vaak gebruikt wordt is een raadsel.
Mala leche (slechte melk)
Als je “mala leche” hebt ben je of in een slechte bui of ben je iemand met een opvliegend karakter. Deze uitdrukking verwijst naar de oude dagen waarbij men dacht dat het karakter van jonge kinderen beïnvloed werd door de moedermelk.
Ser la leche (de melk zijn)
De betekenis van “Ser la leche” kan zowel positief als negatief zijn want het betekent niet meer of minder dan dat je geweldig bent, maar dat kan geweldig goed zijn maar ook geweldig slecht. Voorbeeld: “Este tio es la leche” dat kan zowel positief alsook negatief geroepen worden, het ligt er maar aan hoe je het zegt. Daarom is het niet aan te raden om deze uitdrukking te gebruiken in een tekst- of WhatsApp bericht (tenzij je allemaal emojis plaatst).
A toda leche (op hele melk)
In het geval van “a toda leche” weet men niet zo zeker waar deze uitdrukking vandaan komt. In dit geval kan het woord “leche” twee betekenissen hebben: snelheid en volume. Zo kun je zeggen “conducir a toda leche” oftewel op volle snelheid rijden maar ook “tenía la música a toda leche” hij had het volumen van de muziek vol open staan. Als deze twee gecombineerd worden zoals in een auto die op volle snelheid rijdt met het radio volume vol open dan kan als het fout gaat een andere uitdrukking gebruikt worden: “Darse la leche” wat zoveel betekent als een ongeluk hebben.
La leche (de melk)
In dit geval kan deze uitdrukking betekenen moedermelk of de melk van de koe (of ander dier). Het gaat in beide gevallen om de witte vloeistof. Het kan echter ook iets anders betekenen zoals in “saber la leche” wat betekent dat je veel weet over iets of “la leche de listo” wat weer betekent dat je erg slim bent.
A mala leche (met slechte melk)
De uitdrukking “a mala leche” lijkt veel op het hierboven geplaatste “mala leche” maar er is een klein verschil. Als iemand iets “a mala leche” doet dan doet hij iets slechts met opzet en dus niet alleen omdat hij in een slechte bui is. Deze uitdrukking con zowel met “a” of met “con” gebruikt worden en het is beter om bij dit soort mensen uit de buurt te blijven.
Cagarse en la leche (in de melk schijten)
Spanjaarden schijten op alles, in de zee, op je moeder en dus ook in de melk, maar dan wel figuurlijk. De oorspronkelijke uitdrukking is eigenlijk “cagarse en la leche que te han dado” wat zoveel betekent als schijten in de melk die je als kind gegeven werd maar dat is dus ingekort naar “cagarse en la leche”. Je kunt denk ik wel raden wat deze uitdrukking betekent in de dagelijkse Spaanse gesprekken.
De la leche (van de melk)
Deze uitdrukking wordt het beste gebruikt in samenhang met andere woorden en betekent eigenlijk ongelooflijke of enorm. Zo kun je een “cabreo de la leche” hebben of ongelooflijk kwaad zijn maar ook “una suerte de la leche” ongelooflijk veel geluk hebben zoals in de loterij.
Darse una leche (jezelf een melk geven)
Deze uitdrukking wordt gebruikt als je jezelf ergens pijn mee doet zoals ergens tegenaan lopen of stoten en kan gecombineerd worden met onder andere “meterse una leche” of “pegarse una leche”, zoek zelf maar uit wat dat betekent.
Café con leche (koffie met melk)
Dit heeft niets met een uitdrukking met “leche” erin te maken maar is wel iets wat je veel hoort in Spanje. Een “café con leche” is koffie met warme melk. Deze koffiesoort wordt veel gedronken in de morgen na het opstaan waarbij men graag koekjes doopt in de koffie met warme melk.
