De Spaanse rood-gele vlag mag bekend zijn bij de meeste Spanje fans maar wellicht kent men niet de betekenis van het wapen dat vaak (maar niet altijd) op de Spaanse vlag te vinden is. Daarbij moet men zich niet vergissen en menen dat de zwarte stier, die vaak op de Spaanse (toeristische) vlag te zien is het wapen van Spanje is.
De vlag
De vlag van Spanje bestaat uit twee rode horizontale banen en een gele, met in de gele baan het wapen van Spanje. De gele baan is tweemaal zo hoog als ieder van de rode banen. Hierin onderscheidt Spanje zich van veel andere Europese landen die vlaggen hebben waarin alle banen een even groot oppervlak innemen. De Spaanse vlag wordt ook wel “rojigualda” genoemd, afgeleid van “rojo” (rood) en “gualda” ofwel “amarillo” (geel).
De herkomst van de kleuren is niet duidelijk. Een veelgehoorde theorie stelt dat de kleuren afkomstig zijn van het Aragonese rood en geel. Anderen leggen de herkomst van de kleuren bij de vlag van Napels, aangezien Karel III voordat hij koning van Spanje was geworden koning van het Koninkrijk Napels was.
Het wapen
De Spaanse vlag met wapen wordt als civiele vlag, staatsvlag en oorlogsvlag gebruikt en kan dus altijd als Spaanse nationale vlag dienst doen. De versie zonder wapen mag als alternatieve civiele vlag gebruikt worden. De huidige vlag (met wapen) werd officieel aangenomen op 19 december 1981, maar de kleurencombinatie rood-geel-rood wordt al sinds 1785 op Spaanse vlaggen gebruikt.
Het schild bestaat uit een aantal andere kleinere wapens die de belangrijkste voormalige koninkrijken en nu landsdelen moeten voorstellen (deze worden kwartieren genoemd):
- Eerste kwartier (links boven): Castilië, een gele toren met drie kleine torentjes op een rood veld.
- Tweede kwartier (rechts boven): León, een purperen klimmende gekroonde leeuw op een veld van zilver.
- Derde kwartier (links beneden): Aragon, vier rode banen op een gouden veld. Dit patroon wordt de senyera genoemd.
- Vierde kwartier (rechts beneden): Navarra, een gouden ketting op een rood veld, in het midden een smaragd.
Verder zijn op het wapen te zien:
- Insteek onderaan (midden beneden): Granada, een granaatappel op een zilveren veld.
- In het centrum: het huis Bourbon (het huidige Spaanse koningshuis) drie gele Franse lelies op een azuren veld omringd door rood.
Rondom het wapen zijn de volgende attributen te vinden:
- Bekroning met een gouden koninklijke kroon, bestaande uit een cirkel versierd met edelstenen en daarop acht rozetten van acanthusbladeren afgewisseld met parels. Vanuit de rozetten lopen met parels bezette diademen die samenkomen in een blauwe wereldbol waarop zich een gouden kruis bevindt. De kroon is rood gevoerd.
- Omlijsting, met aan beide zijden van het wapen een pilaar die samen de zogenaamde Zuilen van Hercules representeren, een oude naam voor de straat van Gibraltar. Het motto is: Plus Ultra (“steeds verder”). De linker pilaar is bekroond met de keizerlijke kroon, aan de rechter met een koninklijke kroon, omdat de pilaren voor het eerst werden gebruikt door koning Karel I van Spanje, die tegelijkertijd keizer Karel V van het Heilige Roomse Rijk was.
Het wapen van Spanje is meerdere keren veranderd tussen 1475 en 1981. Vanaf dat jaar wordt het huidige wapen gebruikt.
